Netflix’in yeni belgelesi Social Dilemma (Sosyal İkilem) günümüz sosyal medya uygulamalarının arka yüzünde yaşanan olayları tüm gerçekliğiyle ortaya koyuyor ve etik açıdan uygunluğunu sorguluyor.
”Facebook ve Google gelmiş geçmiş en zengin ve başarılı şirketler arasında. Nispeten az çalışan işçileri ve sürekli içeriye para akıtan dev bilgisayarları var. Peki ne için para alıyorlar ? İşte bu önemli bir soru.”
-Jaron Lanir (Sosyal Medya Hesaplarınızı Derhal Silmek İçin On Sebep adlı kitabın yazarı.)
Eskiden Silikon Vadisi, teknolojik ürünler üretir ve piyasaya sürerdi fakat son 10 yıldır Silikon Vadisinin dev şirketlerinin ürünleri artık kullanıcıları. Klişeleşmiş bir cümle vardır, ‘’Ürüne para ödemiyorsanız, ürün sizsinizdir.’’
Facebook, Twitter, İnstagram ve diğerleri… Her biri sizi ekran başında daha fazla tutmayı amaçlar.
RİSKSİZLİK KAVRAMI
Bu büyük mecralar reklemverenlerine (müşterilerine) ‘’Risksizlik’’ satıyorlar. Peki bu ne demek ? Bizim hakkımızda her türlü ayrıntıyı, en önemsizinden en gizli sırrımıza kadar her birini öğreniyor ve kullanıyorlar. Bu ticaret modeliyle şirketler trilyonlarca dolar kazanıp internet şirketlerini insanlık tarihinin en zengin şirketler haline getirdiler.
İnternet ortamında geçirdiğimiz sürenin her bir seviyesi kaydedilip depolanıyor. Tam olarak hangi resme ne süreyle baktığınıza kadar. Ne zaman yalnız ne zaman depresif olduğunuza kadar her biri biliniyor.
Bizimle ilgili, insanlık tarihinde hayal edilememiş miktarda bilgi var ellerinde. Bu bilgiler neredeyse denetlenmeyen sistemlere aktarılıyor ve ne yapacağımıza, kim olduğumuza dair giderek iyileşen tahminler yapılıyor.
Sürekli gelişen teknolojinin arkasında bir kapitalist düşünce yatıyor. Çıkarları uğruna üstümüze Moda endüstrisini saldı. Sonuç 17 yaşındaki kızların %78’i dış görünüşlerinden rahatsız. Bir kadının bir moda dergisinin 15 dakika karıştırması vücuduna duyduğu memnuniyetsizliği %50 arttırıyor. Bakış açımızı öyle bir değiştirdi ki hırsız ve elitist bir CEO’nun hayat hikayesi bizim için ‘’azim ve başarı hikayesi’’. Ortalama 5.5 saat TV izlenen bir toplumda kapitalizm göz ardı ediliyor. Elbette bütün kapitalistler aziz gibi konuşacaklar, tıpkı Bill Gates gibi, 150 milyon dolarlık 66.000m2 bir evde yaşayan bir aziz.
Birçok insan verilerimizin satıldığını sanıyor. Bu verileri satmak Facebook’un çıkarına değil. Verilerle ne yapıyorlar peki ? Hareketlerimizi öngören modeller oluşturuyorlar. Yaptığımız her şey tüm dakikalarımız, izlediğimiz tüm videolar, beğeniler daha doğru bir model oluşturmak kullanılıyor. Bu modeli bir kez yaratınca kişinin yapacakları tahmin edilebilir. Gideceğiniz yeri, izleyeceğiniz videoları tahmin edebilir.
İnternet bağlantısının özellikle de genç nesil için öncelikli olduğu bir dünya yarattık ama yine de o dünyada iki insan bağlantı kurduğunda bunun finanse edilmesinin tek yolu bu iki insanı manipüle etmek için para ödeyen sinsi bir üçüncü kişidir. Yani iletişimlerinin, kültürlerinin temelinde manipülasyon olan bir dünyada büyüyen koca bir küresel nesil yarattık. Yarattığımız her şeyin merkezine aldatmacayı ve sinsiliği koyduk.
Hepimiz birer kobay faresiyiz hem de kanser tedavisi için de kullanılmıyoruz. Bize fayda sağlamak için yapmıyorlar bunu. Sadece daha çok para kazansınlar diye zombi gibi ekrana bakalım istiyorlar.
Bu zinciri kırmak ve başlarımızı mavi ekranlardan kaldırıp gerçek hayatta yaşamak bizim elimizde.
Belgeselin kendisini buradan izleyebilirsiniz.
