Psikiyatrinin en ilginç hastalıklarından biri olan Imposter sendromu, kişinin günlük yaşamında bulunduğu yeri hak etmediği, çevresindeki insanların kişiyi bilgin ve yetkin görmesine rağmen kişinin kendini yetersiz görmesi durumudur. Peki Imposter sendromu nedir? Imposter sendromu belirtileri ve nedenleri nelerdir? Kimlerde görülür ve tedavisi nedir? Bunlardan bahsedeceğiz. Tavsiye olarak Imposter Sendromu Nedir adlı videoyu buradan tıklayarak izleyebilirsiniz.
Sizlerle paylaştığımız Charles Bonnet Sendromunu Nedir? adlı içeriğimiz de ilginizi çekecektir.
Imposter Sendromu Nedir?
Imposter sendromu (sahtekarlık sendromu) olarak da bilinen, kamuoyunda pek bilinmeyen ama sık karşılaşılan psikolojik bir hastalıktır. Bu hastalığı yaşayan kişiler kendisini birçok konuda yetersiz olarak görmesi, yaşadıkları kişisel başarılarının şans eseri, tesadüf veya sahtekarlık yaparak gerçekleştiğine inanırlar. Buna inanmaları kendilerini sahtekar veya dolandırıcı hissetmelerine yol açar. Aslında gerçeklerin sahtekarlıkla alakası yoktur. Bu başarısı tamamen kişinin kendi becerisi ve çabasıyla olmuştur ancak zihninde beliren işlevsiz, gerçek olmayan duygu ve düşüncelerden dolayı kişinin kendisini sahtekar veya dolandırıcı olduğuna inandırmasıyla sonuçlanmaktadır. Duygu durum bozukluğu olarak da bilinen psikolojik hastalığın tedavisi uzman kişiler tarafından uygulanacak ve kişiye özel tedavilerle mümkündür.
Imposter sendromu yaşayan kişiler, iyi bir eğitim seviyesinde ve başarılı bir konumda olsa da mükemmeliyetçi yapılarından dolayı zihinlerini sürekli meşgul eden pek çok konu bulunmaktadır. Kişinin yaptığı her iş ona yetersiz gelebilir, bu düşünceden dolayı gerçekleşen her başarı onun için tesadüf veya şans eseri olacaktır. Bu durum tesadüflerin başkaları tarafından fark edilip, kötülenecek düşüncesiyle kişinin korku ve kaygı içinde yaşanmasıyla sonuçlanır. Kişiler kendilerinin sahte olduğunu düşünürler, başarılarının sadece şans olduğuna inanırlar ve övüldüklerinde aşırı kibar yanıtlar vermeye çalışırlar.
Imposter Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Kendini başarısız ve yetersiz görmek gibi sorunlara sahip olan bireylerin aralarındaki ortak özellikleri elde ettikleri başarılardır. Yaşantıları boyunca herhangi bir başarıya ulaşamamış kişilere oranla her konuda başarılı ve yetenekli olan bireylerde görülen bu durum, kişinin mükemmeliyetçi olması, titiz ve kaygılı yapısı gereği her zaman daha iyisine ulaşmaya çalışan kişilerde çok daha fazla görülen bir sendromdur.
Imposter sendromu belirtileri:
- Başarısız hissetmek
- Kendini sürekli yetersiz hissetmek
- Sahip olduğu her şeyi hak etmediğini düşünmek
- İnsanların olumlu tepkilerini ve tebriklerini abartılı bulmak
- Başarılarının şans eseri olduğunu zannetmek
Duygu durum bozukluğu bulunan kişiler çoğunlukla topluluk içerisinde bir yerde konuşma yapacağı zaman çekingen tavırlar göstererek konu ile ilgili beceriye sahip olmadığının anlaşılacağı korkusu ile toplumdan kaçmak bile isteyebilir.
Imposter Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Dışarıdan Gelen Baskılar: Çevreden gelen baskılar, imposter sendromunun oluşmasında etkili olabilir. Örneğin, bir kişi, aile, arkadaşlar veya iş ortamı tarafından sürekli olarak eleştirilir veya küçük düşürülürse, kendini imposter gibi hissetme eğilimi artabilir.
Mükemmeliyetçi Yaklaşımlar: Mükemmeliyetçilik eğilimi, imposter sendromunun gelişiminde rol oynayabilir. Bireyler, sürekli olarak mükemmel olmak zorunda olduklarına inanır ve hatalarını kabul etmezler. Bu da onları başarılarına rağmen imposter hissiyatına sürükleyebilir.
Eleştirel Davranışlar: Ailesinin ve çevresindeki insanların kişiye karşı sürekli olarak eleştirel tutumlar gösterilmesi bireyin ilerleyen dönemlerde kazanılan başarıları ve ödülleri hak etmediği düşüncesini ortaya çıkarabilir.
Cinsiyetçi Yaklaşımlar: Ailenin cinsiyetçi yaklaşması ve ayrımcılık yapmasından dolayı bu durum erkeklere oranla kadınlarda daha fazla görülebilir. Kişi öz güven eksikliği ile büyüyerek, bulunduğu konumu ve elde ettiği başarıların şans eseri ortaya çıktığını düşünebilir.
Özdeğer Sorunları: Imposter sendromu genellikle özdeğer sorunlarıyla ilişkilendirilir. Bireyler, kendilerini değersiz veya yetersiz hissederler ve başarılarını hak etmediklerini düşünürler.
Travmatik Olaylar: Bu kişiler genellikle çocukluk dönemlerinde çok fazla baskı altında yetişebilir ve birtakım travmatik sonuçlar çıkaran olaylar yaşayabilir. Bu kişiler aile ve çevresi tarafından sürekli olarak başkaları ile karşılaştırılarak başarı elde etmeye ve kişilerin saygısını kazanmaya çalışabilirler. Kişi yetişkinlik dönemlerinde bu durumun sonuçları ile karşılaşabilir ve öz güvenini kazanmakta çok zorlanır. Ayrıca bu durum kişinin sosyal çevresi ile olan ilişkilerini ve yaşantısını da olumsuz yönde etkileyebilir.
Imposter Sendromu Kimlerde Görülür?
İmposter sendromu herhangi bir yaş, cinsiyet, meslek veya sosyal durumdan bağımsız olarak herkeste görülebilir. Kişinin aile bireyleri sürekli olarak bir istek ve karşılaştırma içerisinde bir tutum sergileyerek kişinin başarılı olması gerektiğini ve saygınlık kazanması gerektiği bilincini empoze edebilirler. Ayrıca bu durumları yaşayan kişi bu davranışların normal olduğunun inancına varıp bu şekilde davranmaya ve başarılı olmaları gerektiğini inancın altında mükemmeliyetçi bir yapıya sahip olabilirler. Bu baskı ve yetiştirme tarzı, kişide öz güven eksikliği ortaya çıkabilir.
Imposter sendromunun sık görüldüğü kişiler:
Öğrenciler: Eğitim yıllarının başında olan kişiler, kendilerini başka insanlarla karşılaştırma eğilimine daha yatkındır. Bu nedenle başkalarının elde ettiği başarıyı göz önünde bulundurarak kendi başarılarını görmeden gelebilirler. İleri yaşlarda eğitim görmeye başlayan kişilerde daha fazla görülebilir. Ayrıca ailenin kişiden beklentisi de bu kişilerde baskı oluşturabilir.
Yaratıcı Alanlarda Çalışanlar: Sanatçılar, yazarlar, müzisyenler ve diğer yaratıcı alanlarda çalışanlar da imposter sendromuna eğilimli olabilirler. Yaratıcılık sürecinde subjektif değerlendirmelerin ve eleştirilerin sık olması, bu alandaki insanları imposter hislerine sürükleyebilir.
Başarılı Bireyler: Özellikle yüksek başarı gösteren, akademik veya profesyonel alanda tanınmış kişilerde imposter sendromu sıkça görülür. Başarılı olmalarına rağmen, kendilerini hâlâ sahte veya başarısız hissederler.
Kadınlar: Imposter sendromunun kadınlarda daha yaygın olduğu gözlemlenmiştir. Toplumsal beklentiler, cinsiyet eşitsizlikleri ve kadınların kendilerini değersiz hissetmelerine yol açan faktörler, imposter sendromunun gelişiminde etkili olabilir.
Azınlık Grupları: Azınlık gruplarındaki bireyler, ayrımcılık, stereotipler ve dışlanma gibi faktörlere maruz kalabilir. Bu durum imposter sendromunun daha sık yaşanmasına neden olabilir.
Imposter Sendromu Tedavisi Nedir?
Imposter sendromunun tedavisi, bireysel tercihler ve ihtiyaçlara göre değişebilir. İşte imposter sendromunu yönetmek ve üstesinden gelmek için kullanılan bazı tedavi ve destek yöntemleri:
Terapi: Bireysel terapi, imposter sendromuyla başa çıkmak için etkili bir yaklaşım olabilir. Bir terapistle çalışarak, düşünce kalıplarını ve inançları keşfedebilir, özgüveni artırabilir, başarılarına odaklanabilir ve imposter hislerini azaltmak için stratejiler geliştirebilirsiniz.
Destek Grupları: Imposter sendromuyla başa çıkmanıza yardımcı olacak destek gruplarına katılmak faydalı olabilir. Bu gruplarda benzer deneyimlere sahip diğer insanlarla bağlantı kurabilir, destek alabilir ve deneyimlerinizi paylaşabilirsiniz.
Kendi İçsel İnançlarınızı İnceleyin: Kendi düşünce ve inançlarınızı gözden geçirerek, imposter sendromunun temelinde yatan yanlış inançları tanımlayabilirsiniz. Gerçekçi ve olumlu bir şekilde kendinizi değerlendirmeyi öğrenmek, imposter hislerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Kendinizi Kabul Etme ve Kendine İyilik: Kendinizi kabul etme, kendi değerinizi tanıma ve kendinize iyi davranma önemlidir. Kendinize kritik bir şekilde yaklaşmak yerine, başarılarınızı ve yeteneklerinizi kutlamayı öğrenmek, imposter sendromunu hafifletebilir.
Gerçekçi Beklentiler Oluşturma: Mükemmeliyetçilik eğilimini bırakmak ve gerçekçi beklentiler oluşturmak önemlidir. Her zaman hatasız olmak veya her konuda en iyisi olmak zorunda olmadığınızı anlamak, kendinize daha fazla hoşgörü göstermenizi sağlayabilir.
Bu tedavi yöntemleri, imposter sendromunun üstesinden gelmek için kullanılan stratejilerin sadece birkaç örneğidir. Tedavi süreci, bireysel ihtiyaçlara ve tercihlere göre değişebilir. Bir uzmana danışarak sizin için en uygun tedavi yöntemlerini belirlemek önemlidir
