En Yaygın 9 Zeka Türü

Howard Gardner, halen Harvard Üniversitesi’nde çalışmalarına devam eden bir eğitim profesörü ve psikologdur. Genellikle ilk olarak 1983 yılında ortaya attığı çoklu zeka kuramı ile tanınır. Çoklu zeka kuramı, insan zekasının tek bir merkezi zekadan yönetildiği inancından öte, birden fazla zeka türünün var olduğunu ve herkesin bu farklı zeka türlerinde birbirlerinden daha yüksek derecelerde olduğunu ileri sürer. Bu teoriye göre, her insan matematik, dil, müzik, karakter, kinestetik, doğasal, sosyal gibi farklı alanlarda farklı derecelerde zekaya sahiptir. Ortaya atılan bu kuramın en değerli özelliklerinden biri ise özellikle öğrenciler için geniş alanlı ve kişiye yönelik öğrenme alanları tanımasıdır. ”Zihin Çerçeveleri: Çoklu Zekâ Kuramı” adlı kitabında Gardner, bu kuramı açıklamıştır.

Gelin bu 9 zeka türünü maddeler halinde inceleyelim:

1. Sözel-Linguistik zeka: Dil ve konuşma becerilerini kullanma yeteneği, bu zeka türünde gelişmiş olan insanların ifade becerileri yüksektir.
2. Mantıksal-matematik zeka: Sayılar, problemler ve neden-sonuç ilişkileri üzerinde düşünme becerisidir. Matematiksel zeka, kişinin verileri analiz etme, rasyonel düşünme becerilerini kullanmasını sağlar.
3. Görsel-Uzamsal zeka: Uzaysal ve soyut formlar üzerinde düşünme ve görsel kavramlar oluşturma yeteneğidir. Bu zeka türüne sahip insanlar genellikle sanat, resim ve bilgisayar etkinliklerinde daha başarılı olurlar.
4. Müzikal zeka: Müzik dinleme, anlama ve oluşturma becerilerini içerir. Ritim, ton, armoni ve melodi gibi müzikal özellikleri anlamaya ve yaratmaya olanak tanır.
5. Duygusal zeka: Kişinin; karakter özellikleri, duygular ve davranışlar üzerine düşünüp empati yapabilme becerisidir.
6. Fiziksel-Kinestetik zeka: Fiziksel hareketleri ve çalışma becerilerini anlayıp kullanabilme yeteneğidir. Bedensel zekası gelişmiş kişiler spor, dans, tiyatro gibi alanlara daha yatkın olurlar.
7. Doğasal zeka: Bu zeka türüne sahip insanlar doğal çevre ve canlılar üzerinde anlayış sahibi olurlar. Ekoloji, Biyoloji, Tarih ve Coğrafya gibi bölümlerde başarılılardır.
8. Sosyal zeka: Kişinin diğer insanların duygu, düşünce ve davranışlarını kavrayıp anlamlandırma yeteneğidir. Sosyal zeka kişinin; iletişim, liderlik alanlarında gelişmesine ve sağlıklı ilişkiler kurmasına olanak sağlar
9. İçsel zeka: Bu zeka türü kişinin kendi özünü tanıma ve anlama yeteneğidir. İçsel zeka, aynı zamanda kişilsel problemleri çözme ve kriz anlarını yönlendirme konusunda önemli bir etkendir.

Şimdi ise bu zeka türlerinde kendini farklı alanlarda geliştirmek isteyenler için yapılabilecek birkaç öneri vereceğim:

Yukarıdaki Zeka Türlerinde Gelişim için Örnekler

Dilsel zekanızı geliştirmek için kitap okumak; hikaye, makale vb. yazmak, günlük tutmak, doğaçlama yapmak, kelime oyunları ve bulmaca çözmek işe yarayacaktır.

Mantıksal-matematiksel zekanızı ilerletmek için satranç ve strateji oyunları, mantık bulmacaları ve matematiksel problemler çözmek sizi geliştirecektir.

Görsel-uzamsal zekanızı geliştirmek için zeka küpü çözmek, yapboz yapmak, resim çizmek, grafik tasarım programları kullanmak becerilerinizi ilerletecektir

Müzikal zekanızı geliştirmek için dinlediğiniz müziklerin ritmi ve tonu üzerine düşünüp farklı müzik türlerine ve bu türlerin arasındaki farkları bulmaya yoğunlaşabilirsiniz. Aynı zamanda müzik teorisi öğrenmek ve enstrüman çalmak müzikal becerinizi en çok ilerletecek yöntemlerdir.

Duygusal zeka, gün içerisinde nasıl hissettiğiniz ve davranışlarınız üzerine yapacağınız gözlemler, sosyal ortamlarda aktif dinleyici olmaya özen göstermek ve yaşadığınız olaylardan sonra duygularınızı sağlıklı yönlere kanalize ederek geliştirilebilir.

Fiziksel zekanızı çeşitli duygu durumlarınızda bedeninizin gösterdiği tepkileri analiz ederek geliştirebilirsiniz. Aynı zamanda oyun hamuru, lego oyunları ve maket yapımı gibi uğraşlar, spor ve dans gibi alanlar becerilerinizi ilerletecektir.

Doğasal zeka, belgesel izleyerek; doğal ortamlarında bitkileri, hayvanları gözlemleyerek, botanik ve doğa fotoğrafçılığı gibi hobiler edinerek geliştirilebilir.

Sosyal zeka da Duygusal zekayla bağlantılıdır ve biri için yapacağınız çalışma diğerini de etkileyecektir. Sosyal zeka özellikle takım çalışmaları içeren etkinliklerle (örn. tiyatro, dans koreografileri, takım sporları) ilerletilebilir. Bu etkinlikler farklı insanlar tanımanızı, kendinizi ve başkalarını ilgilendiren çeşitli sorunlara pratik çözümler bulmanızı sağlayacaktır.

İçsel zeka, günlük tutarak, yaşadığınız olayları farklı perspektiflerden değerlendirerek; çevrenizdeki normalde dikkat etmediğiniz seslerin, kokuların ve görüntülerin farkında olarak ve aynı zamanda bilgilerinizi tazeleyerek, farklı alanlarda yeni şeyler öğrenerek geliştirebilir.

Umarım bu yazı aradığınız bilgileri bulmanıza yardımcı olmuştur. Herkesin genetik olarak ve çevresel faktörlerden etkilenerek ilerlettiği beceriler vardır fakat bunların hiçbiri yalnızca bu iki faktörle sınırlı değildir ve gelişmeye açıktır.

Sağlıcakla kalın!

Kaynakça:

https://www.simplypsychology.org

https://zekatesti.com.tr/

https://mentalup.net/

9 Types Of Intelligence – Infographic (adioma.com)