Tanrı tarafından gönderildiğini söyleyen çocuk orduları yönetebilir mi? Ülkesini kurtarabilir mi? Sonsuza kadar unutulmamayı başarabilir mi? O bunu yaptı, o Jan Dark.
1400’lü yılların başları Fransa ve İngiltere arasındaki 116 yıl devam edecek olan ve adını da buradan alan yüzyıl savaşlarının en karanlık dönemiydi. İngiltere Fransa topraklarının büyük bir bölümünü işgal etmişti. Yoksulluk bir salgın gibi bütün Avrupa’yı kasıp kavuruyordu. Savaşın Fransızlar için şüphesiz en kötü dönemiydi. Fransa kralı kendi soylularından daha fakirdi hatta yargıçlar suçluları cezalandıracak kırbaç almaya bile paraları olmadığı için dilekçe göndermişlerdir. İşte Jan Dark’ta tam bu sırada dünyaya gelmiştir.
Jan Dark Kimdir?
Jan Dark (orijinal adıyla Jeanne d’Arc) kuzeydoğu Fransa’da ki Domrémy köyünden kiracı sıradan yoksul bir ailenin kızıydı. O da herkes gibi ailesiyle birlikte çiftçilikle uğraşıyordu. Jan Dark okuma yazma bilmiyordu fakat dindar ailesi ona Katolik kilisesi ve öğretilerine karşı derin bir sevgi aşılamıştı. Ama Jan’ı diğerlerinden ayıran bir fark vardı. Çünkü 12 yaşına geldiğinde Tanrı’nın ve azizelerin kendisiyle konuştuğunu söylemeye başlamıştı. Tanrı ona Fransa’nın koruyucusu olduğunu ve zafere kendisiyle ulaşılacağını söylemişti. Bunun üzerine Jan bekaret yemini etti.
16 yaşında babası onun için bir evlilik ayarlamaya çalıştı ancak Jan Dark yerel bir mahkemeyi evliliği kabul etmeye zorlanmaması gerektiğine dair ikna etmeyi başardı. Bu olayın hemen ardından o dönem için çok büyük cesaret isteyen bir seçim yaptı ve evini terk ederek Fransa Kralı’nın sarayına doğru yola çıktı. O yıllarda bırakın genç bir kızın tek başına günlerce yol kat etmesini şövalyeler bile tek başlarına bir gece dahi geçiremezlerdi. Çünkü eşkıyalar, düşman askerleri, kanun kaçakları neredeyse her yolun başındaydı.
Saraya ulaştığında ve henüz taç giymemiş olan bu nedenle resmi olarak İngilizler tarafından kabul edilmeyen Fransa Kralı VII.Charles‘ın önüne çıkmak için talepte bulundu. Fransızlar arasında da geçmişten gelen bir efsane dilden dile yayılıyordu. Efsaneye göre, Domrémy’den gelecek bakire bir kız Fransa’nın kurtuluşunu sağlayacaktı ve Jan Dark tam da Domrémy’den gelmişti ve o bakire kız olduğunu iddia ediyordu.
Öncelikle Jan’ı sınava tabi tuttular. Kalabalık bir grup kabul salonunda toplandı ve kralın kim olduğunu bulması için başka birini tahta geçirdiler. Şaşırtıcı bir şekilde Jan Dark tahttaki kişinin gerçek kral olmadığını söyledi ve kalabalık arasında saklanmış olan VII.Charles’ı buldu. Saray ahalisi şaşırmıştı. Bunun dışında bütün sınavlara ve sorgulara hazır olduğunu söyledi. Kral’ın emriyle kurulan bir heyet Jan Dark’ı sorguya aldı ve bekaret kontrolü yapıldı. Jan Dark her noktada doğru bilgi vermiş hem din adamlarını hem de kralı ülkenin kurtarıcısı olduğuna ikna etmişti.
Yazılı olarak günümüze ulaşan belgelere göre Jan Dark sorguya tutulduğu günlerde kralla özel bir görüşme yapmış ve görüşmeden sonra Fransa tahtının varisi Charles ağlayarak odadan çıkıp ‘Jan Dark’ı hayatınız pahasına koruyacaksınız o Fransa’nın kurtarıcısı o beklenen bakire’ demiştir.
Bütün bu olaylardan bir süre sonra Jan Dark İngilizlerin kuşatmış olduğu Orlaéns şehrini kurtarmak için kurulan ordunun başına getirildi ve sefere çıktı. Orlaéns önemli stratejik bir noktaydı çünkü İngilizlerin orayı geçmesi durumunda bütün Fransa’yı elde etmelerinde hiçbir engel kalmayacaktı.
16 yaşındaki bir kız çocuğu Fransa ordusunun başındaydı. Kimse bu fikre sıcak bakmamıştı. Çünkü ortaçağda Vikingler gibi birkaç halk dışında hiçbir Avrupa ülkesinde kadınlar askerlik yapmazdı. İngilizler ise Fransızların küçük bir kız çocuğunun arkasına saklandığını söyleyerek alay ediyorlardı. Jan Dark zırhını kuşanıp saçını kesti. Kendisiyle dalga geçildiği için savaşa erkek gibi görünerek katılacaktı.
1429 Martta beyaz zırh kuşanmış olan Jan Dark beyaz atına binerek Orlaéns kuşatmasını savuşturmak için yola çıktı. Orlaéns kuşatması günler sürdü ve ne zaman Fransızlar kaybedecek gibi olsa Jan atıyla öne atılarak savaşın gidişatını defalarca değiştirmeyi başardı . Hatta bir seferinde göğsünden okla vuruldu yara o kadar derindi ki ok 15 cm içeriye girmişti. (Jan Dark’a yapılan bütün tıbbı kayıtlar günümüze kadar ulaşmıştır.) Birkaç gün kendini kaybetse de tam olarak iyileşmeden tekrar savaş meydanına dönerek kuşatmaya katıldı. O dönemde savaşlarda yaşanan çoğu ölümlerin nedeni tıp alanında yeterli donanıma sahip olunamamasıydı ve salgın hastalıklar çok fazlaydı. Fakat Jan Dark nasıl başardıysa bütün yaralanmalardan sağ çıkmış ve birçok zafere daha imzasını atmıştır.
Galibiyetlerin ardından Fransa ve İngiltere arasında kısa süreli bir ateşkes imzalandı ve bu durum Jan’ın hiç hoşuna gitmedi. Bu yüzden Jan İngilizlere meydan okuyan bir mektup yazdı ve ateşkesi kısa sürede bozdu.
Temmuz 1429’da Kral VII. Charles’ a taç giydirildi ve Jan kralın danışmanı oldu. Jan, Fransızların Paris’i geri almak için avantajlarını sağlamaları gerektiğini savundu, ancak Charles, mahkemedeki favorisi Georges de La Trémoille yüzünden tereddüt etti ve Georges Jan’ın çok güçlü hale geldiği konusunda onu uyardı. Anglo-Bordolular Paris’teki mevzilerini güçlendirebildiler ve Eylül ayında Joan liderliğindeki bir saldırıyı geri çevirdiler.
Hemen bu başarısız saldırının ardından Charles, Compéigne’ye yönelik bir Burganya saldırısının engellemesini emretti. Jan Dark kasabayı savunurken atından düşürüldü ve kasaba kapıları kapatılırken dışarıda bırakıldı. İngiliz taraftarı olan Burgonyalı askerler Jan’ı esir aldılar ve İngilizlere sattılar. Fransızlar ise Jan’ı geri almak için müzakere bile yapmadılar.
İngilizler dini bir mahkeme kurarak Jan Dark’ı yargılamaya başladılar ve büyücülük, sapkınlık, erkek gibi giyinerek ahlaka karşı davranış gibi 70 farklı suçtan suçlu buldular. Günümüze kadar ulaşan yazılı kayıtlara göre Jan Dark’ın en çok büyücülüğü üzerinde durulmuştur.
Jan Dark’a Ne Oldu ?
Jan Dark 18 yaşında halkın önünde yakılarak öldürülme cezasına çarptırılmıştı. Mayıs 1431’de esaret ve ölüm tehdidi altında 1 sene geçirdikten sonra Jan yumuşadı ve ilahi rehberlik aldığını rededen bir itirafta bulundu ve kilise tarafından affedilmek istedi. Ancak birkaç gün sonra dini duyguları tekrar ağır bastı ve tövbesini geri alarak Tanrı’yla konuştuğunu, Fransa’nın kurtarıcı bakiresi olduğunu söyleyerek tüm suçlamaları kabul etti. 30 Mayıs 1431 sabahı Jan Dark 19 yaşındayken Rouen’in eski Pazar yerine götürüldü ve kazığa bağlanarak yakıldı. Kayıtlara göre Jan yakılırken hiç bağırmamış ve sadece İsa peygamberin adını yüksek sesle haykırarak ateşin içinde kavrulmuş.
Ona bu cezayı veren ve idam eden aynı kilise aynı yerde tam 490 yıl sonra Jan Dark’ı azize olarak ilan etti ve bu kız asla unutulmayacak şekilde günümüzde Fransa’nın koruyucu azizesi ve ulusal kahramanı olarak kabul ediliyor.
Peki o gerçekten Tanrı tarafından gönderilen kutsanmış biri miydi?
Kimilerine göre Jan Fransa’nın halkın çökmüş olan moralini yerine getirmek için ortaya çıkardığı bir karakter, kimine göre o bir deli, kimine göre ise dine olan aşırı bağlılığı nedeniyle ve gerçekleştirdiği azim sayesinde tüm bunları başardığını, yakılırken bile çığlık atmadığını söylüyor.
Ama ne yazık ki onu yükselten de yok eden de inancına bağlılığı oldu.
Orga çağ kadınları arasında hayatıyla ilgili neredeyse her şeyi bildiğimiz tek kişi Jan Dark’tır diyebiliriz. Gerek mahkemede gerekse Fransa sarayında Jan’ın her anı ve bütün sorgulamaları kaydedildiği için kendisi ile ilgili birçok bilgiye ulaşabiliyoruz. Bu bilgilerin hepsi İngiliz ve Fransız arşivlerinde herkese açık bir şekilde sergilenmektedir.
Jan Dark’ı konu edinen film, Jeanne d’Arc The Messenger (1999) buradan fragmanını izleyebilirsiniz.
