Sanat neredeyse her dönem devinim içinde olmuştur. Fakat sanatçı eseri oluşturan olarak, sanat izleyicisi ise eseri tüketen ve gözlemleyen olarak yirminci yüzyılın başına kadar aynı konumda kalmıştır. Konvansiyonel sanata tepki olarak ortaya çıkan avangard akımlarıyla beraber interaktif sanatın doğum süreci başlamıştır. Sanatçıların kullandıkları araçlar ve sanatın üretim biçimleri değişime uğramıştır. Bu bağlamda sanatçı, sanat izleyicisini sanat yapıtıyla direkt etkileşime alarak onu yapıtın bir öğesi haline getirir. Bir ortam oluşturarak etkileşim, çeşitli şekillerde sanat eserine katkı sağlamaya, kurgulamaya veya yönlendirmeye izin vererek sadece psikolojik bir aktivitenin ötesinde bir anlam üretir. Dünyanın en büyük interaktif sanat müzesini görmek için bağlantıya tıklayabilirsiniz.
İnteraktif sanatın ilk zamanlarında izleyiciler sadece dışarıdan gözlemleyen konumundayken, geliştikçe, sanatçı ile beraber üreten ve hatta eseri tamamlayan konuma gelerek oluşum sürecinin bir parçası haline gelmiştir. Oyun ve keyif alma eylemi sanat yapıtının amacını veya etkileşim deneyiminin doğasını oluşturmuştur. İnteraktif sanat birçok farklı formda bulunur. Bu formlar; dans, müzik, drama, enstalasyon (yerleştirme sanatı), mimari, film ve teknolojinin gelişimiyle bilgisayar sistemleri yeni etkileşim alanları sunmuştur.
Mekân ile İnteraktif Sanatın İlişkisi
Bir sanat eseri sergileneceği alanın hem mimari hem de kültürel özelliklerini göz ardı ederek oluşturulsa da, her mekân mimari, biçimsel, politik ve sosyolojik açıdan anlamını esere aktarır. İnteraktif sanat ile beraber mekân sanat eserinin tabanını oluşturmaya başlamıştır. Öncelikle sanatçının bir mekân kurgulaması ve mekânın izleyici tarafından deneyimlenmesi en önemli etkendir. Mekânın eser ile ilişkisi, eserin yerleştirildiği mekân ile ilişkisi ve bu ikilinin sanat izleyicisi ile olan ilişkisi ortak dilin oluşmasına neden olur. Bu durum eserin algılanacağı alanı genişleterek üçünün bütünleşik bir çerçevede değerlendirilmesine sebep olur. Sanatçının üretim süreci, üretimin kendisi, eserin sergilenmesi ve izleyicinin algılaması direkt olarak mekânla alakalıdır.
Sergilenmek için seçilen alan eserin oluşumunu biçimlendirdiği gibi onun bir parçası ve hatta kendisi haline gelebilmektedir. Bu alan bir iç mekân olabildiği gibi, bir yapının dış cephesi veya tamamı da olabilir, küçük bir alanı ya da geniş bir araziyi de kaplayabilir. Sergi alanı insanın duygularını ve duyularını harekete geçiren soyut bir niteliğe sahiptir. Eseri yerleştirirken hedeflenen, seçilen mekânın eser için bir yaşam alanı oluşturmasıdır. Eser ile mekân anlam olarak çakışmalı ve izleyicinin görsel algısının ötesine geçerek etki bırakmalıdır. İzleyicinin mekânın işlevi, tarihsel özelliği ya da anlamı ile özel bir ilişki içerisinde olması önemlidir. Eserin mekâna, mekânın da esere yüklediği anlam sayesinde izleyici artık sadece eserden değil aynı zamanda sanat fikrinden keyif almaya başlar.
Mekânın günümüz sanatında eserin kendisi haline gelmesi, sergileme alanının sanatçı, sanat eseri ve izleyici üzerindeki etkisinin sonucudur. Algılama şeklimiz mekânsal imgeyi, mekânsal imge ise algılama şeklimizi en önemli sanat değişkeni haline getirmiştir. Bu nedenle interaktif sanat mekândan bağımsız düşünülemez.
Bir interaktif sanat örneği olarak da DasDas’ın sergilemiş olduğu Parallel Universe sergisidir. Vincent Van Gogh’tan ve onun eserlerinden yola çıkılarak yapay zeka tarafından hazırlanan eserler, izleyicilere eşsiz bir deneyim sunmuştu. Daha fazlası için DasDas’ın websitesine buradan bakabilirsiniz.
